Tegenwoordig boek je gemakkelijker een stedentripje naar New York City of een complete rondreis door Vietnam dan dat je een echt persoon aan de lijn krijgt van de klantenservice van een gemiddeld bedrijf. Het boeken van een vakantie is zo laagdrempelig en soms ook goedkoop geworden, dat de reizen als de spreekwoordelijke warme broodjes over de toonbank vliegen. Dat is goed voor wie van reizen houdt en voor wie geld verdient aan het toerisme. Maar zijn we inmiddels niet zover gekomen dat het toerisme steeds vaker negatieve gevolgen heeft voor de plek die bezocht wordt, waardoor het eigenlijk tijd is om het toerisme wat af te remmen?

Je hoort en ziet steeds meer berichten in de media verschijnen over het verschijnsel ‘overtoerisme’. Onze eigen hoofdstad Amsterdam is daar natuurlijk een goed voorbeeld van. De gemeente Amsterdam is naarstig op zoek naar middelen om het toerisme te reguleren en het karakter van de binnenstad niet te laten verminken door winkels die zich alleen op de toeristen richten. Barcelona is nog zo’n goed voorbeeld van een plek waar het toerisme een zware druk legt op de binnenstad. Persoonlijk vind ik Barcelona door de toeristische drukte één van de minder interessante bestemmingen in Spanje. Ik zal sneller voor steden zoals Alicante, Toledo, Cordoba of Madrid gaan. Het is ook niet voor niets dat er vanuit de bewoners van Barcelona steeds meer actie ondernomen wordt tegen het toerisme. Venetië is natuurlijk ook zo’n mooi voorbeeld. Als je daar woont, word je waarschijnlijk gek van de enorme hoeveelheid bezoekers die deze stad bezoekt. Niet voor niets dat er bijvoorbeeld overwogen is om een rolkofferverbod in te stellen in deze drukbezochte Italiaanse stad.

Overtoerisme uit zich op veel verschillende manieren. Denk bijvoorbeeld aan de enorme wachtrijen voor kassa’s van populaire bezienswaardigheden zoals de Eiffeltoren in Parijs, het Colosseum in Rome of de London Eye in de Britse hoofdstad Londen. Voor sommige bezienswaardigheden en attracties moet je al maanden vooraf reserveren, als dat al lukt. De beperkte hoeveelheid plek en de toenemende vraag naar tickets zorgen ervoor dat het steeds lastiger wordt om bijvoorbeeld Het Laatste Avondmaal in Milaan of het Ghibli Museum in Tokyo te bezoeken. Dit soort entreetickets wordt ook steeds vaker opgekocht door zogenaamde ticketsites die de tickets gebruiken om met een toeslag (soms een veelvoud van de oorspronkelijke prijs) en/of ze in combinatie met andere producten door te verkopen. Wat je dus ziet is dat vrij gemakkelijk is om goedkope vliegtickets en betaalbare overnachtingen te vinden, maar dat de uitgaven ter plaatse stijgen.

Een andere wijze waarop overtoerisme zich uit is door de tol die het eist op de omgeving. Steeds vaker lees je dat stranden of andere plekken tijdelijk voor het publiek gesloten moeten worden om ze op te ruimen of te herstellen. De impact van soms wel duizenden bezoekers per dag kan enorm zijn. Zo hebben de autoriteiten in Thailand het door de film ‘The Beach’ zo populaire strand Maya Bay tijdelijk moeten sluiten, onder andere om het koraal enigszins te laten herstellen.

Wat me overigens ook stoort is het negatieve effect dat goedkope vliegtickets hebben op de reismarkt. Het is allemaal hartstikke leuk als je voor enkele tientjes naar een leuke Europese stad kunt vliegen, maar deze goedkope tickets hebben ook een grote impact op de luchtvaartmaatschappijen. Zij moeten om concurrerend te blijven steeds innovatiever worden in het besparen van kosten. Omdat het stroomlijnen en optimaliseren van processen al tot in het extreme doorgevoerd is, zijn het vooral de andere kosten waar men op probeert te besparen. Denk hierbij aan het besparen op het inkopen van maaltijden, maar vooral op personeelskosten. Het aanpassen van arbeidsvoorwaarden, lonen of werkdruk van piloten en ander luchtvaartpersoneel kan voor onvrede en uiteindelijk voor stakingen zorgen. Dit hebben duizenden Ryanair-passagiers recent zelf mogen ervaren, met alle gevolgen van dien. Ook bij KLM is er een stakingsdreiging nu de piloten hun langlopende conflict met hun werkgever nog niet als opgelost ervaren. Uiteindelijk is het weer de reiziger die de dupe is van de acties.

Het overtoerisme heeft mij aan het denken gezet. Moet je voor een prikkie de halve wereld over kunnen vliegen en daardoor steeds vaker op vakantie gaan? Of moet vakantie weer meer een luxeproduct worden waarbij je bewust kiest voor een bestemming? Voor beide opties is wat te zeggen. Natuurlijk moet vakantie geen product voor de elite worden, maar moet het voor iedereen bereikbaar blijven. Graag zou ik wel oplossingen zien voor problemen die ontstaan door overtoerisme. Omdat dit vraagstuk grotendeels weggelegd moet worden bij de branche zelf en bij de lokale overheden, vrees ik dat overtoerisme voorlopig alleen maar erger gaat worden. Wie weet wordt het woord ‘overtoerisme’ dit jaar of volgend jaar wel gekozen als Woord van het Jaar bij de verkiezing die door Van Dale jaarlijks gehouden wordt. Ik heb het woord daarnet ingestuurd als suggestie.