Fooien geven…. voor sommigen is dit een onderwerp waar men eigenlijk amper over nadenkt terwijl het voor anderen bijna voor reisstress zorgt. Wie moet je fooi geven op reis, wanneer geef je fooi, hoe geef je fooi en de belangrijkste vraag is natuurlijk hoeveel fooi hoor je iemand te geven. In veel landen is het geven van fooi geheel vrijblijvend, in een aantal landen is het bijna verplicht en er zijn ook reisbestemmingen waar je geen fooi moet geven en waar het zelfs als beledigend ervaren kan worden.

In redelijk wat landen vormt de fooi een belangrijk onderdeel van het inkomen voor mensen die werkzaam zijn in het toerisme en de horeca. Dat geldt echter niet overal en ook niet voor iedereen. Voor veel vakantiegangers is de fooienwereld soms lastig in te schatten. Dat komt vooral door de vaak tegenstrijdige en niet zelden onjuiste informatie die je op internet tegenkomt. Vaak zijn het blogartikeltjes die door SEO-schrijvers of stagiaires geschreven zijn die zelf niet of amper naar de betreffende bestemmingen geweest zijn. Vaak overdrijven ze de hoeveelheid fooi die als gepast gezien mag worden. Dat heeft twee resultaten. Ten eerste zorgt het ervoor dat de post ‘fooien’ redelijk drukt op je vakantiebudget. Ten tweede verstoor je de markt. Stel je voor dat op een bepaalde bestemming een bescheiden fooi van enkele procenten gangbaar is en een toenemend aantal mensen gaat teveel fooi geven. Daardoor raakt het personeel op een gegeven moment gewend aan dit soort extraatjes en waarderen ze de kleinere (en eigenlijk normale) fooien niet meer. Op een gegeven moment zorgt het voor een soort van onnodige fooieninflatie.

Vakantiegevoel

Het bijzondere aan Nederlanders is dat ze op vakantie eerder geneigd zijn een fooi te geven dan in het eigen land, ook al zijn de ongeschreven fooienregels vergelijkbaar. Mensen die in eigen land amper een fooi geven of een bedrag van 33,65 met pijn in de portemonnee afronden naar 34 euro, die geven in buurland Duitsland ineens wel fooi en dan vaak ook nog meer dan wat ze in Nederland zouden geven. Dat terwijl de lonen en ook de fooien in beide landen eigenlijk ongeveer gelijk liggen. Dat komt enerzijds omdat de Nederlander in het buitenland niet als gierige Nederlander over wil komen. Daarnaast is het vakantiegevoel een belangrijk element. Het positieve gevoel dat je op vakantie hebt zorgt ervoor dat je gemakkelijker geneigd bent om wat extra’s te geven. In het zonnetje en op een fraai plekje smaakt dat biertje of kopje koffie net wat lekkerder en ben je eerder geneigd om een leuke fooi te geven.

Extraatje of loon?

Een vraag die men zichzelf weleens stelt bij de verschillende fooienstelsels is of een fooi een extraatje is of dat het loon is. In Nederland redeneert men al snel dat de jongedame die je op het terras bedient een fatsoenlijk loon krijgt. De vraag is echter of je het Nederlandse minimumjeugdloon een fatsoenlijk loon mag noemen, zeker als je het afzet tegen wat leeftijdsgenoten in andere branches verdienen. Zo verdient een 16-jarige serveerster in Nederland meestal niet meer dan 3,5 euro per uur. Terwijl zij zich voor dat geld uit de naad werkt op een zondag verdient haar leeftijdsgenoot achter de kassa van de supermarkt op dat moment soms wel bijna het drievoudige. Dat komt omdat de lonen in supermarkten in de basis al hoger liggen en omdat men in die branche op zondagen en feestdagen dubbel betaald krijgt. Dan is de fooi (die ze met alle collega’s deelt) wordt een welkome aanvulling.

Staat het al op de rekening?

Wat de fooienregels ook zijn in het buitenland: kijk altijd of er al fooi op de rekening staat. Er zijn verschillende manieren waarop ze dat doen. Zo kan er ‘service charge’, ‘cover charge’ of iets soortgelijks op de rekening staan. Soms staat er het brood vermeld, dat ongevraagd op je tafel is gezet. Ook dit is een verkapte vorm van bedieningsgeld. In Italië zul je geregeld ‘coperto’ op het bonnetje zien staan. Dit is een vast bedrag aan bedieningsgeld dat men per persoon berekent. In landen waar een fooi ‘verplicht’ is zie je soms dat met de fooi al aan de rekening toegevoegd heeft. Dat gebeurt vooral vaak op plekken waar redelijk wat toeristen komen, omdat die weleens zouden kunnen vergeten om fooi te geven.

Als het al op de rekening staat dan is een extra fooi niet nodig. Het mag natuurlijk altijd, zeker als je erg tevreden bent over de bediening.

Op het terras

Er zijn landen waar men soms verschillende prijzen hanteert voor het bestellen van drankjes aan de bar of het bediend worden op het terras. Soms zijn dat zelfs aanzienlijk verschillen. Zo heb ik in Venetië meegemaakt dat een gin fizz aan de bar 6 euro kostte en op het terras 10 euro. In dat geval mag je de toeslag eigenlijk als bedieningsgeld zien en is de extra fooi niet nodig. Sterker nog, eigenlijk mag je dit soort praktijken onder de categorie ’tourist traps’ scharen. Je ziet op dit soort plekken dan ook zelden locals op het terras zitten. Als je het niet vertrouwt, kijk dan voor de zekerheid eerst op de prijslijsten of menukaarten. Zijn die niet zichtbaar aanwezig dan kun je er altijd om vragen.

Kleine bedragen

Percentages zoals je ze leest met betrekking tot fooien gelden eigenlijk niet als je kleine bedragen afrekent. Dan mag je absoluut wat meer geven. Zo zijn er voldoende plekken in Italië waar je 1 euro of iets meer voor een kopje koffie (wat wij dan weer espresso noemen) betaalt. Hanteer je 10% als richtlijn voor een fooi dan zou je pakweg 10 tot 15 cent fooi moeten geven. Dan kun je onderhand beter geen fooi wegleggen. Je mag het dan gerust afronden naar anderhalve euro.

All-inclusive hotels

Mensen die naar zogenaamde all-inclusive hotels gaan denken vaak niet aan het geven van een fooi. Alles is toch immers inclusief? Je hebt je portemonnee toch niet nodig? Vervolgens sta je er wel van te kijken als het aan de bar wat langer duurt voordat je geholpen wordt terwijl een andere gast(e) bij wijze van spreken binnen een minuut zijn of haar drankje al heeft. Mogelijk heeft dat ermee te maken dat die gast(e) regelmatig een fooi geeft. Het zou moet uit mogen maken, maar dat doet het wel. Vooral op plekken waar redelijk wat Amerikaanse en Canadese gasten verblijven, zoals in Mexico en het Caribisch gebied, zie je dat de Amerikanen en Canadezen de hele dag door met fooien strooien en als koningen en koninginnen behandeld worden. Europeanen die wat minder gul zijn worden dan toch al snel als een soort van B-gasten gezien. Het werkt niet overal zo, maar het komt zeker geregeld voor. Zorg dat je iedere dag een paar keer een dollar (of twee) fooi geeft aan het bedienend personeel en je zult zien dat het wonderen doet. Op je totale vakantiebudget maakt het amper wat uit.

Fooien als belediging

Er zijn veel landen waar een fooi zeer gewaardeerd wordt, maar er zijn ook een aantal bestemmingen waar fooien als ongepast of zelfs beledigend ervaren worden. Dat heeft vooral met cultuurverschillen te maken. Zo is het in veel Aziatische culturen, met name in het Verre Oosten, een vanzelfsprekendheid dat de gast op en top verzorgd wordt. Daar krijgt het personeel naar hun maatstaven de juiste beloning voor. Dit is vooral zo in Japan. Daar moet je vooral geen fooi geven. In sommige andere Aziatische landen is het niet gebruikelijk om een fooi te geven, maar wordt het wel steeds meer gedaan. Denk hierbij onder andere aan Singapore, Vietnam en China.

Zo geef je de fooi

Er zijn verschillende manieren om fooien te geven. In Nederland is ‘laat het wisselgeld maar zitten’ erg populair, terwijl het in Frankrijk juist meer gebruikelijk is om de fooi contant op het tafeltje achter te laten. In de Verenigde Staten is het op beide manieren mogelijk, maar is het nog gebruikelijker om met een creditcard te betalen en daar de fooi meteen in mee te aten nemen. Op de rekening staan vaak rekenvoorbeelden op basis van verschillende percentages. Je hebt dan een goede richtlijn. Het laagste percentage geldt echt wel als minimum, terwijl het hoogste percentage bedoeld is voor wie zeer tevreden is en dat door middel van extra fooi tot uiting wil brengen.

Als je kamermeisjes (of jongens) een fooi wilt geven dan doe je dat bij voorkeur door ’s morgens het bedrag op je hoofdkussen achter te laten. Op die manier is er nooit twijfel of het een fooi betreft of dat het kleingeld is dat de klant even weggelegd heeft.

Houd er in conservatieve Arabische landen rekening mee dat het daar ongebruikelijk is dat vrouwen fooien geven als ze in het gezelschap van een man zijn. De man geeft de fooi. Zo hoort dat.

Vijf tips om de juiste fooi te geven

Omdat je niet weinig, maar zeker niet teveel fooi wilt geven, heb ik nog vijf tips voor je met betrekking tot het geven van fooien:

• Zorg dat je altijd voldoende kleingeld hebt om de juiste fooi te kunnen geven. Ik spaar mijn kleingeld altijd een beetje op zodat ik nooit zonder zit. Vaak koop ik op de luchthaven bij aankomst een flesje water zodat ik wisselgeld in handen krijg dat ik later als fooi kan gebruiken.
• Informeer je vooraf duidelijk over de gewoontes omtrent fooien op jouw reisbestemming. Als je twijfelt aan de informatie die je vindt, ga dan op zoek naar een betere bron of vraag het de lokale gids/reisleiding. Goede informatiebronnen zijn vaak mensen die langere tijd in een land gereisd hebben of er gewoond hebben (of nog steeds wonen).
• Controleer de rekening goed of er iets van service charge, cover charge, service of coperto op staat. Als dat het geval is hoef je eigenlijk geen fooi meer te geven.
• Kijk in resorts of er een algemene tipbox staat. Je kunt dan je fooi ineens geven voor al het personeel. Dit wordt onder iedereen verdeeld.
• Weet je het echt niet zeker of je wel of geen fooi moet geven en hoeveel? Hanteer dan een percentage van 10%, waarmee je bijna altijd veilig zit.

Nog een bonustip: als ik het gevoel heb dat ik genaaid ben door een ober dan geef ik geen fooi, wat de lokale spelregels ook zijn.