Mijn lievelingsvorm van openbaar vervoer is de metro. Als ik in een grote stad ben kies ik als het mogelijk is voor de metro om me over grotere stukken te verplaatsen. Het grote voordeel van de metro is dat je geen last hebt van verkeersdrukte of weersomstandigheden die invloed hebben op de snelheid waarmee je je kunt verplaatsen. Metrotreinen zijn over het algemeen efficiënt, snel en rijden met een vrij hoge frequentie. Vooral in grote steden is er niets wat een metro kan verslaan. Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Storingen, ongelukken (zeldzaam!), werken aan een metrolijn en een enkele staking (ja, ik heb het meegemaakt in Londen) kunnen roet in het eten gooien. Maar over het algemeen kun je redelijke goed aan op de rijschema’s.
Avontuur
Wat het reizen met de metro extra leuk maakt is het avontuur. Je zult je misschien afvragen ‘Hoezo avontuur? Je reist veilig binnen een stad met goede infrastructuur en niet ergens over een bloedlink weggetje in de Andes of een onbegaanbaar pad in Papoea Nieuw-Guinea’. Nee, het avontuur zit hem in het stukje bijna kinderlijke nieuwsgierigheid. Je stapt op plek A een metrostation in, gaat een stukje de aarde in, stapt op een metrotrein en stapt vervolgens weer ergens uit de metrotrein. Misschien dat je tussendoor ook nog een keer (of meer) overstapt op een andere trein. Uiteindelijk komt er het moment dat je het metrostation uit moet. En daar zit voor mijn het leukste element van metroreizen. Je gaat weer omhoog met de roltrap of de normale trap. Op het moment dat je bijna bij een uitgang (meestal zijn er meerdere) bent zie je in de verte het kunstlicht overgaan in daglicht. Je hoort nog geen geluid, je ziet nog niet waar je uit gaat komen. En dan ineens, alsof het magie is, sta je in andere wereld binnen dezelfde stad. Het eerste wat ik dan vaak doe is eventjes de omgeving in me opnemen. Een moment van heroriëntatie nadat je op bijna magische wijze van de ene plek naar de andere plek binnen een metropool gezapt bent. Soms moet je zelfs even acclimatiseren, omdat het ritme van de stad op deze plek duidelijk afwijkt van de plek waar je onder de grond gegaan bent.
In de trein
Het metroreizen op zich is ook al een beleving. Dat komt vooral door hoe de andere reizigers zich in de metro gedragen. Vaak zegt dit al veel over de cultuur van het land waar je bent of zelfs iets over de specifieke stad waar je je bevindt. Een aantal zaken zijn bijna universeel. Zo is tegenwoordig een groot deel van de mensen in een metro bezig met hun mobiele telefoon. Op die manier kunnen ze vooral sociale ongemakken vermijden. Want kijk je mensen aan of ontwijk je ze? Maak je een praatje of reis je in stilte? Begroet je iemand op het moment dat er oogcontact is, of is dat absoluut ‘not done’? Om dit soort sociale vraagstukken te vermijden kun je je in je persoonlijke bubbel plaatsen: de smartphone. Lezend, filmpjes kijkend, tikkend of luisterend naar muziek kun je je helemaal afsluiten voor je omgeving. Op die manier kun je niets fout doen.
Ik vind het mede daarom zo interessant om te observeren als ik met de metro reis. Kijken hoe men zich gedraagt, maar vooral mezelf afvragen wat iemands achtergrond is en waarom deze persoon vandaag in deze metro zit. Het zijn vragen waar je vrijwel nooit een antwoord op krijgt, tenzij je bijvoorbeeld een overduidelijke voetbalsupporter richting het voetbalstadion ziet reizen vlak voordat zijn/haar club daar een wedstrijd zal gaan spelen. Soms is het overduidelijk wat ze gaan doen, zoals kinderen die in de spits in schoolkostuum reizen. Maar vaak zijn het vragen die altijd vragen zullen blijven.
Cultuurverschillen
Wat trouwens ook opvallend is aan metrotreinen en metrostations is dat deze vaak een weerspiegeling van de lokale samenleving is. In de Chinese hoofdstad Beijing zie je dat het een idiote drukte is waarbij de menigte duwend een plekje in een metro probeert te krijgen. In Japan en Zuid-Korea merk je dat men netjes gedisciplineerd in de rij gaat staan om de metro in te stappen en dat het in de metrotreinen opvallend stil is, ook al is het erg druk. Men wil een ander niet tot last zijn. In de Verenigde Staten zie je dat de metro misschien wel de meest bonte mix van mensen vertoond. Alle kleuren, achtergronden, sociale klassen en leeftijden reizen hier door elkaar heen. Kenmerkend is dat de metro voor daklozen vaak een bron van inkomsten is in Amerika. Men voert een act op en gaat met de pet rond. Of men vraagt even de aandacht, richt een korte smeekbede aan de medepassagiers en gaat met een koffiebeker rond om geld op te halen.